![]() |
สมุนไพรหลายอย่างมาห่อรวมกัน กลายเป็นลูกประคบ |
อุปกรณ์การทำลูกประคบ
๑. ผ้าดิบสำหรับห่อลูกประคบ ขนาดกว้าง ๓๕ x ยาว ๓๕ เซนติเมตร ๒ ผืน
๒. เชือกหรือผ้า
๓. ตัวยาที่ใช้ทำลูกประคบ
๔. เตาพร้อมหม้อสำหรับนึ่งประคบ
๕. จาน หรือ ชามอลูมิเนียมเจาะรู(เพื่อให้ไอน้ำผ่านได้) รองลูกประคบ
ตัวยาที่นิยมใช้ทำลูกประคบ(ลูกประคบ ๒ ลูก)
๑. ไพล (๕๐๐ กรัม) แก้ปวดเมื่อยลดการอักเสบ
๒. ผิวมะกรูดถ้าไม่มีใช้ใบแทนได้ (๒๐๐ กรัม) มีน้ำมันหอมระเหย แก้ลม วิงเวียน
๓. ตะไคร้บ้าน (๑๐๐ กรัม) แต่งกลิ่น
๔. ใบมะขาม (๓๐๐ กรัม) แก้อากาารคันตามร่างกาย ช่วยบำรุงผิว
๕. ขมิ้นชัน (๑๐๐ กรัม) ช่วยลดอากาารอักเสบ แก้โรคผิวหนัง
๖. เกลือ (๑ ช้อนโต๊ะ) ช่วยดูดความร้อนและช่วยตัวยาซึมผ่านผิวหนังได้สะดวกขึ้น
๗. การบูร (๒ ช้อนโต๊ะ) แต่งกลิ่น บำรุงหัวใจ
๘. ใบส้มป๋อย (๑๐๐ กรัม) บำรุงผิว แก้โรคผิวหนัง ลดความดัน
วิธีการทำลูกประคบ
๑. หั่นหัวไพล ขมิ้นชัน ต้นตะไคร้ ผิวมะกรูด ตำพอหยาบ ๆ (เวลาประคบจะทำให้ไม่ระคายผิว)
๒. นำใบมะขาม ใบส้มป๋อย (เฉพาะใบ) ผสมกับสมุนไพร ข้อ ๑ เสร็จแล้วให้ใส่เกลือ การบูร คลุกเคล้า ให้เป็นเนื้อเดียวกันแต่อย่าให้แฉะเป็นน้ำ
๓. แบ่งตัวยาที่คลุกเคล้าเรียบร้อยแล้วใส่ผ้าดิบห่อเป็นลูกประคบประมาณลูกส้มโอ รัดด้วยเชือกให้แน่น(ลูกประคบถูกความร้อนยาสมุนไพรจะฝ่อลงให้รัดใหม่ให้แน่นเหมือนเดิม)
๔. นำลูกประคบที่ได้ไปนึ่งในหม้อนึ่ง ใช้เวลานึ่งประมาณ ๑๕-๒๐ นาที
๕. นำลูกประคบที่ได้รับความร้อนได้ที่แล้วมาประคบคนไข้ที่มีอาการต่าง ๆ โดยสับเปลี่ยนลูกประคบ
วิธีการประคบ
๑. จัดท่าคนไข้ให้เหมาะสม เช่น นอนหงาย นั่ง นอนตะแคง ขึ้นอยู่กับตำแหน่งที่จะทำการประคบสมุนไพร
๒. นำลูกประคบที่ได้รับความร้อนได้ที่แล้วมาประคบบริเวณที่ต้องการประคบ (การทดสอบความร้อนของลูกประคบคือแตะที่ท้องแขนหรือหลังมือ)
๓. ในการวางลูกประคบบนผิวหนังคนไข้โดยตรงในช่วงแรก ๆ ต้องทำด้วยความเร็ว ไม่วางแช่นาน ๆ เพราะคนไข้จะทนความร้อนไม่ได้มาก
๔. เมื่อลูกประคบคลายความร้อนลงก็สามารถเปลี่ยนลูกประคบอีกลูกหนึ่งแทน (นำลูกเดิมไปนึ่งต่อ) ทำซ้ำตามข้อ ๒.๓
ประโยชน์ของการประคบ(จากตัวยาสมุนไพรและความร้อน)
๑. บรรเทาอาการปวดเมื่อย
๒. ช่วยลดอาการบวม อักเสบของกล้ามเนื้อ เอ็น ข้อต่อ หลัง ๒๔-๔๘ ชั่วโมง
๓. ลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อ
๔. ช่วยให้เนื้อเยื่อ พังผืด ยืดตัวออก
๕. ลดการติดขัดของข้อต่อ
๖. ลดอาการปวด
๗. ช่วยเพิ่มการไหลเวียนของเลือด
ข้อควรระวัง
๑. ห้ามใช้ลูกประคบที่ร้อนเกินไป โดยเฉพาะกับบริเวณผิวหนังอ่อน ๆ หรือบริเวณที่เคยเป็นแผลมาก่อน ถ้าต้องการใช้ ควรมีผ้าขนหนูรองก่อนหรือรอจนกว่าลูกประคบจะคลายความร้อนลงจากเดิม
๒. ควรระวังเป็นพิเศษในผู้ป่วยเบาหวาน อัมพาต เด็ก และผู้สูงอายุ เนื่องจากกลุ่มบุคคลดังกล่าวความรู้สึกตอบสนองกับความร้อนช้า อาจจะทำให้ผิวหนังไหม้พองได้ง่าย ถ้าต้องการใช้ควรจะ "ใช้ลูกประคบที่อุ่น ๆ"
๓. ไม่ควรใช้ลูกประคบสมุนไพรในกรณีที่มีแผล การอักเสบ (ปวด บวม แดง ร้อน) ในช่วง ๒๔ ชั่วโมงแรก อาจจะทำให้บวมมากขึ้น
๔. หลังจากการประคบสมุนไพรแล้ว ไม่ควรอาบน้ำทันทีเพราะจะไปชะล้างตัวยาออกจากผิวหนัง และอุณหภูมิของร่างกายปรับเปลี่ยนไม่ทันอาจจะทำให้เป็นไข้ได้
วิธีเก็บรักษา
๑. ลูกประคบสมุนไพรที่ทำแต่ละครั้ง สามารถเก็บไว้ใช้ซ้ำได้ ๓-๕ วัน
๒. ควรเก็บลูกประคบไว้ในตู้เย็น จะทำให้เก็บได้นานขึ้น (ควรเช็ดลูกประคบด้วย ถ้ามีกลิ่นบูดหรือเหม็นเปรี้ยวไม่ควรเก็บไว้)
๓. ถ้าลูกประคบแห้ง ก่อนใช้ควรพรมด้วยน้ำหรือเหล้าขาว
๔. ถ้าลูกประคบที่ใช้ไม่มีสีเหลืองหรือสีเหลืองอ่อนลง แสดงว่ายาที่ใช้จืดแล้ว (คุณภาพน้อยลง) จะใช้ไม่ได้ผล ควรเปลี่ยนลูกประคบใหม่
ขอขอบคุณ
ที่มา : การแพทย์แผนไทยกับการดูและสุขภาพ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น